Chaos op Schiphol is niet nodig
Woensdag 11 mei 2022
CHAOS SCHIPHOL NIET NODIG, WE KUNNEN MET MINDER VLUCHTEN TOE
Netwerkkwaliteit
De Werkgroep Toekomst Luchtvaart concludeert na gedetailleerd data-onderzoek (zie www.toekomstluchtvaart.nl) dat het aantal vliegtuigbewegingen tot 350.000 beperkt zou kunnen worden zonder de goede internationale bereikbaarheid van ons land aan te tasten. De noodzaak is inmiddels viervoudig: beperking van stikstofdeposities, 45 procent minder CO2-uitstoot, een betere omgevingskwaliteit en structurele tekorten aan grondpersoneel. Het onderzoek wijst uit dat 150.000 vluchten geschrapt kunnen worden omdat ze niet aan goede internationale bereikbaarheid en vestigingsklimaat bijdragen. Terug naar het oude ‘normaal’ uit 2019 en opening van Lelystad zijn zinloos.
Drie soorten luchtvervoer kunnen afgeschaft worden, namelijk (1) het vervoer van 16 miljoen van de 26 miljoen transferpassagiers op die 110 van de 330 bestemmingen die niet voor reizigers van en naar Nederland relevant zijn, (2) extreem goedkope stedenvluchten die veel gelegenheidspassagiers aantrekken die slechts vliegen omdat het zo goedkoop is en (3) korte vluchten naar Londen, Parijs en West Duitsland, die uitstekend en vrijwel zonder negatieve effecten door de HSL vervangen worden. Forse ticketbelasting zal de stedenvluchten terugdringen. Plafondverlaging stimuleert vervanging van korte vluchten door de trein.
Verdere plafondverlaging levert ook minder transfervervoer op. Luchtvaartmaatschappijen zullen de voorkeur geven aan het lucratievere vervoer op de 220 bestemmingen die voor reizigers van en naar Nederland relevant zijn. Dit bestemmingennetwerk moet hoogwaardig blijven. Aangezien de vraag naar internationaal openbaar vervoer in Nederland te klein is voor volledig bezette vluchten, zijn in dit netwerk nog steeds 10 miljoen overstappers nodig om ze rendabel te maken. Dat worden er geleidelijk minder naarmate het vervoer van en naar Nederland toeneemt. Het aantal vluchten hoeft jarenlang niet te groeien. Mocht bijvoorbeeld klimaatbeleid versnelde afname van CO2 vereisen, dan is verdere plafondverlaging mogelijk door verlaging van de vliegfrequenties op geschikte bestemmingen.
Omgevingskwaliteit
Krimp is niet alleen mogelijk maar ook hoognodig om negatieve effecten te verminderen. In de Burgervisie Schiphol heeft de bewonersdelegatie in de Omgevingsraad (ORS) aangegeven hoe dat kan. Het regeerakkoord Rutte IV belooft een integrale afweging tussen het belang van de hub en dat van de omgeving. De balans tussen ‘omgevingskwaliteit’ en ‘netwerkkwaliteit’ is nog niet gevonden. Schiphol heeft de groei naar 500.000 vluchten niet verdiend, want de bijbehorende hinderbeperking is niet geleverd. Het aantal ernstig gehinderden is immers niet gedaald zoals afgesproken, maar met ruim 50% gestegen. Bovendien is de individuele hinderbelasting enorm toegenomen.
Ook de toekomst ziet er niet beter uit. Het MinderHinderSchiphol-plan voldoet niet omdat onduidelijk is wat de afzonderlijke maatregelen opbrengen en het totaal neerkomt op hinderverplaatsing. Ook het geringe voordeel van stillere en schonere vliegtuigen valt weg tegen het nadeel van toename van het luchtverkeer. Verbetering van omgevingskwaliteit moet zwaarder wegen. Dat betreft behalve het waarborgen van een gezond woonklimaat voor huidige en toekomstige omwonenden ook het beschermen van de natuur en het redden van het klimaat.
Allereerst hebben de huidige omwonenden recht op inhalen van de achterstallige hinderbeperking. De door corona afgedwongen krimp laat zien dat een halvering van het aantal vluchten gepaard gaat met een halvering van het aantal ernstig gehinderden.
Vervolgens biedt de komende Omgevingswet een uitgelezen kans om gezondheid en woonklimaat te waarborgen via een lokale hindernorm met individuele rechtsbescherming. De Cumulatieregeling Omgevingsgeluid voegt de vier bronnen van geluidshinder samen: weg, spoor, industrie en luchtvaart. De EU-Richtlijn Omgevingslawaai verplicht overheden tot het opstellen van een Gemeentelijke Geluidsbelastingkaart en een Actieplan om de situatie te verbeteren. Het komt goed uit dat in 2022 de vijfjaarlijkse actualisatie moet plaatsvinden.
Nuttige hub
Een kleiner Schiphol blijft een nuttige hub die jarenlang niet hoeft te groeien. Bereikbaarheid en vestigingsklimaat blijven intact. De woonomgeving wordt gezonder, woningbouw is weer mogelijk in de regio, Schiphol krijgt een natuurvergunning en de luchtvaart levert een gelijkwaardige bijdrage aan het akkoord van Parijs. Kortom: de nuttige hub is de integrale oplossing waar minister Harbers naar streeft.
Hans Buurma is voorzitter van de Werkgroep Toekomst Luchtvaart
Matt Poelmans is voorzitter van de Bewonersdelegatie Omgevingsraad Schiphol
Verkorte versie verschenen als Opinie in Trouw 11 mei 2022